Co to jest konserwacja in situ?
Ochrona in situ oznacza ochronę, która odbywa się na miejscu. Głównym celem tego typu ochrony jest zachowanie naturalnych obszarów występowania organizmów i utrzymanie ich liczby. Ten rodzaj ochrony obejmuje wyznaczanie, zarządzanie i nadzorowanie taksonów docelowych w miejscu ich występowania.
Metoda ta jest korzystna dla zachowania dzikich organizmów oraz dla materiału hodowlanego zwierząt w gospodarstwie. Metoda ta uważana jest za bardziej dynamiczną, ponieważ prowadzona jest w samym środowisku naturalnym.
Ten rodzaj ochrony dzieli się na trzy typy:
- Ochrona obszarów chronionych
- Konserwacja ogrodu przydomowego
- Ochrona w gospodarstwie rolnym
Ochrona in situ jest wspaniałą metodą ochrony zagrożonych gatunków roślin lub zwierząt w ich naturalnym obszarze, poprzez zabezpieczenie samego siedliska lub ochronę gatunku przed drapieżnikami.
Pomaga w ochronie bioróżnorodności w rolnictwie (rolnicy, którzy stosują niestandardowe praktyki rolnicze)
np. biosfera Nilgiri w Indiach (Jackson, 2007).
Korzyści wynikające z ochrony in situ
- Pomaga odtworzyć populacje w siedlisku, w którym wykształciły się ich odrębne atrybuty.
- Metoda ta zapewnia nie tylko rozmnażanie gatunku, ale także proces ewolucji i adaptacji.
- Jest to tania i wygodna metoda zachowania różnorodności biologicznej.
Na czym polega konserwacja ex situ?
Ochrona ex situ oznacza ochronę, która odbywa się poza terenem zakładu. W tej metodzie ochrony różnorodności biologicznej pobieranie próbek, przemieszczanie, przechowywanie i konserwacja taksonów docelowych odbywa się poza naturalnym siedliskiem organizmów.
Metoda ta jest bardziej statyczna i nadaje się do ochrony kilku roślin uprawnych i ich dzikich odmian. Różne metody obejmują przechowywanie in vitro, przechowywanie DNA, banki nasion, przechowywanie pyłków itp.
Niektóre przykłady ochrony ex situ obejmują nosorożca jednorożnego, złotą michelię. Parki botaniczne i ogrody zoologiczne są uważane za najbardziej konwencjonalne metody ochrony ex situ (Hamilton, 1994).
Techniki dotyczące roślin obejmują:
- Przechowywanie i rozmnażanie w kulturze tkankowej
- Bankowanie genów w terenie
- Kolekcje uprawne
- Inter situ
Techniki dla zwierząt obejmują:
Korzyści wynikające z ochrony ex situ
- Zaawansowane techniki reprodukcji zmaksymalizują prawdopodobieństwo sukcesu reprodukcyjnego dla zagrożonych gatunków
- Dzięki interwencji człowieka, zdrowie organizmów może być monitorowane, a pomoc medyczna jest dostępna w razie potrzeby.
- Na świecie istnieje ponad 150 parków botanicznych chroniących i zachowujących ponad 80 000 gatunków, około 850 ogrodów zoologicznych z 3 000 gatunków roślin, zwierząt, ssaków, płazów i wiele banków genów.
- Organizmy są zadbane, mają zapewnione pożywienie, bezpieczeństwo, pomoc medyczną i dzięki temu mają większą żywotność i zdolność reprodukcji.
Rysunek 1. Ochrona różnorodności biologicznej in situ i ex situ (Dullo, 2010)
Różnica między ochroną in situ i ex situ
1) Definicja ochrony in situ i ex situ
Ochrona in situ
Jest to zachowanie i ochrona zasobów genetycznych gatunków roślin i zwierząt w ich naturalnych siedliskach we własnym zakresie.
Ochrona ex situ
Jest to ochrona różnorodności biologicznej poza ich naturalnymi obszarami i odbywa się za pomocą różnych metod, takich jak hodowla w niewoli, ogród botaniczny, ogrody zoologiczne, akwaria itp.
2) Rodzaje ochrony przyrody
Ochrona in situ
Ochrona gatunków in situ odbywa się w ich naturalnych siedliskach. Niektóre z działań obejmują rejestrację wyników, programy hodowlane, zarządzanie ekosystemem w świętych gajach, sanktuarium genów, hotspoty różnorodności biologicznej, rezerwaty społeczności i rezerwaty biosfery.
Ochrona ex situ
Ochrona ex situ obejmuje gatunki roślin i zwierząt. Ochrona roślin obejmuje: przechowywanie nasion, przechowywanie pyłków, sztuczne rozmnażanie roślin wraz z ponownym wprowadzeniem ich do środowiska naturalnego oraz przechowywanie pędów roślin w sytuacji zawieszenia ich rozwoju (ochrona in vitro). Konserwacja zwierząt obejmuje takie techniki jak: przechowywanie zarodków zwierzęcych, przechowywanie wolnorosnących, przechowywanie komórek jajowych/nasiennych/ materiału genetycznego zwanego DNA, programy reintrodukcji, Cryo Bank, Germplasm Bank czy programy hodowli w niewoli za pomocą puli genowych i parków zwierząt.
3) Zalety ochrony in situ i ex situ
Ochrona in situ
- Nie polega na usuwaniu gatunków z ich naturalnych ekosystemów.
- Nie jest tak destrukcyjna jak ochrona ex situ, czyli integralność ekologiczna jest zachowana.
- Polega na ochronie większych populacji oraz zachowaniu organizmów i ich siedliska jako całości.
- Organizmy/gatunki dostają możliwość ewolucji.
- Umożliwia i ułatwia badania naukowe nad danym obszarem.
Ochrona ex situ
- Polega na ochronie gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak drapieżnictwo i kłusownictwo.
- Wprowadza się procesy selektywnej hodowli.
- Polega na reintrodukcji kilku organizmów, które opuściły swoje naturalne środowisko
- Można uzyskać lepszą jakość potomstwa
4) Wady ochrony in situ i ex situ
Ochrona in situ
Ochrona ex situ
- Można go rozpatrywać tylko w przypadku kilku rodzajów gatunków.
- Z powodu ingerencji człowieka rzadkie gatunki pozostają zagrożone.
- Krzyżowanie
- Hybrydyzacja
- Gatunki w niewoli wykazują rozbieżności w genetyce.
- Słaba zdolność kiełkowania.
- Kosztowna metoda konserwacji.
- Uszkodzenie nasion przez szkodniki.
5) Mobilność ochrony in situ i ex situ
Ochrona in situ
Ochrona in situ zapewnia większą mobilność gatunkowi zwierząt chronionemu w jego siedlisku.
Ochrona ex situ
Ochrona ex situ zapewnia mniejszą mobilność organizmów ze względu na stosunkowo mniejsze siedlisko lub obszar niż w przypadku in situ.
6) Przykłady ochrony in situ i ex situ
Ochrona in situ
Parki Narodowe, Święte lasy, jeziora, Parki Morskie, Rezerwaty Biosfery, Sanktuaria genowe. Na przykład rododendrony.
Ochrona ex situ
Hodowla w niewoli, zoo, banki genów, banki plemników i komórek jajowych, translokacja zwierząt, banki nasion, akwarium, zapłodnienie in vitro, kriokonserwacja, hodowla tkanek, safari. Na przykład ogrody botaniczne takie jak Kew w Londynie
Podsumowanie ochrony in situ vs. ex situ
Poniżej podsumowano punkty różnic pomiędzy ochroną In situ i Ex situ: