Spirometria to prosty test wykonywany przez lekarza. Służy do pomiaru funkcjonowania płuc lub ilości wdychanego i wydychanego powietrza, a także szybkości wydechu (Mayo Clinic). Test jest używany do diagnozowania chorób, które wpływają na oddychanie, takich jak astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zwłóknienie płuc i rozedma. Może być również stosowany do sprawdzenia skuteczności przepisanych leków, czy funkcja płuc jest odpowiednia przed zabiegiem chirurgicznym, lub do badania przesiewowego w kierunku zaburzeń płucnych związanych z zawodem danej osoby. Lekarz może zlecić spirometrię, jeśli pacjent świszczy, cierpi na duszności lub ma przewlekły kaszel (American Lung Association).
Z drugiej strony, przepływomierz szczytowy jest niedrogim, łatwym w użyciu, przenośnym urządzeniem, które mierzy z jaką siłą dana osoba wydala powietrze z płuc. Jest on uważany za przydatny dla astmatyków, ponieważ umożliwia osobie cierpiącej na astmę podjęcie decyzji o zażyciu leków o szybkim działaniu i/lub wycieczce na pogotowie, jak również identyfikuje czynniki wyzwalające ataki astmy pod względem miejsca i pory dnia (American Lung Association).
Jak działają spirometry i przepływomierze szczytowe
Spirometr to urządzenie, które można znaleźć w gabinecie lekarskim, a spirometria, czyli badanie, trwa około 15 minut. Wymaga ono, aby pacjent oddychał do rurki podłączonej do urządzenia. Pacjent wydycha do rurki tak mocno, jak tylko potrafi przez kilka sekund, co najmniej trzy razy. Najwyższa uzyskana wartość jest uznawana za wynik (Mayo Clinic). Kluczowe pomiary obejmują wymuszoną pojemność życiową (FVC), która jest największą ilością powietrza wydychanego siłą, oraz wymuszoną objętość wydechową (FEV1), która jest największą ilością powietrza, jaką pacjent może wymusić z płuc w ciągu jednej sekundy. Wartości normalne są obliczane na podstawie wieku, wzrostu i płci (American Lung Organization), a im niższe odczyty, tym bardziej ograniczone oddychanie i bardziej znacząca obstrukcja (Mayo Clinic). Normalny wynik badania to 80%. Lekarze często obliczają również stosunek FEV1:FVC, który stanowi procent pojemności płuc pacjenta wydychany w ciągu 1 sekundy. Jeśli wyniki pacjenta są nieprawidłowe, wykonywane są inne badania, na przykład prześwietlenie klatki piersiowej i zatok oraz badania krwi (Erica Cirno).
Podobnie jak spirometr, przepływomierz szczytowy jest urządzeniem, które bada trzy oddechy, a najwyższy odczyt z trzech odczytów jest uznawany za prawidłowy. Podobnie jak spirometr, normalny odczyt jest uważany za 80 do 100 procent, podczas gdy mniej niż 50 procent jest uważane za alarm medyczny (American Lung Association). Przepływomierz szczytowy jest jednak ograniczony do pomiaru największej siły, z jaką dana osoba wydycha, a nie pojemności płuc.
Ryzyko, wyłączenia i ograniczenia
Spirometria wymaga pewnego wysiłku, więc jej regularne stosowanie nie jest zalecane dla osób z chorobami serca. Spirometrii najlepiej nie wykonywać również po dużym posiłku (Mayo Clinic) lub w ciągu sześciu godzin od momentu, gdy osoba paliła papierosy (American Lung Association). W rzadkich przypadkach, agresywne stosowanie spirometrii doprowadziło do odmy opłucnowej (zapadnięte płuca) u osób z rozedmą płuc.
Przepływomierze szczytowe są przydatne do monitorowania astmy, ale nie są zalecane dla dzieci poniżej 12 roku życia (Asthma Australia). Ich przydatność jako narzędzia diagnostycznego jest również ograniczona, ponieważ oferuje tylko jedną metrykę: siłę, z jaką osoba jest w stanie wydychać.
Podsumowanie
Spirometria, czyli badanie wykonywane za pomocą spirometru, oferuje większy zakres metryk do diagnozowania zdrowia płuc niż przepływomierz szczytowy, którego metryka jest ograniczona do siły, z jaką ludzie wydychają.