Dziedzina zarządzania wiedzą (KM) jest uznawana za kluczową dla osiągnięcia sukcesu w projektowaniu modeli biznesowych, ich wydajności i ewolucji. W związku z tym większość światowych badań jest ukierunkowana na tę dziedzinę. Pomimo jego znaczenia dla poprawy konkurencyjności, innowacyjności i podejmowania decyzji dla wewnętrznego zarządzania firmą, niewiele wiadomo na ten temat. Zanim przejdziemy dalej, zrozummy najpierw dwa najbardziej powszechne i mniej zrozumiałe rodzaje wiedzy: Tacit Knowledge i Explicit Knowledge.

Czym jest wiedza milcząca (Tacit Knowledge)?

Terminologia ta jest stosowana powszechnie, ale dokładne pojęcie wiedzy milczącej jest rzadko wyjaśniane. Tacit knowledge to wiedza, która nie jest eksplikowana, jest wysoce osobista i trudna do sformalizowania. Jest to wiedza, którą trudno zapisać, zwizualizować, podzielić się nią lub wyartykułować, ponieważ wszystko znajduje się w głowach ludzi. Jest często nieformalna i pochodzi z osobistych doświadczeń. Subiektywne spostrzeżenia, przeczucia i intuicje należą do kategorii wiedzy ukrytej. Trudno ją zwerbalizować i jest ona głęboko zakorzeniona w działaniach i doświadczeniach jednostki, a także w wartościach i emocjach, które wyznaje.

Termin milcząca wiedza ukuł Michael Polanyi, chemik fizyczny i jeden z najbardziej nowatorskich filozofów nauk XX wieku, w swoim dziele literackim „Personal Knowledge” w 1958 roku. Uważał on, że ludzie wiedzą więcej niż potrafią powiedzieć. Tak więc, mówiąc najprościej, wiedza milcząca to wiedza, która jest aktywna w umyśle, ale nie jest świadomie dostępna w momencie poznania. Jest to coś, czego można się nauczyć jedynie poprzez doświadczenia; jest to coś, co jednostka posiada, ale trudno jej to wyrazić słowami. Na przykład, twoja wiedza o umiejętności jazdy na rowerze jest milcząca.

Co to jest wiedza jawna?

Wiedza jawna, znana również jako wiedza ekspresyjna, jest najbardziej podstawową formą wiedzy, która może być wyrażona w słowach i liczbach oraz udostępniona w formie danych. Można ją łatwo wyartykułować i uzyskać do niej dostęp, a także przekazać między jednostkami w sposób formalny i systematyczny. Wiedza jawna jest wyraźnie przekazywana za pomocą języków mówionych lub pisanych. Wiedza jawna jest świadoma i deklaratywna i jest ogólnie dostępna tylko poprzez kontrolowane przetwarzanie. Oznacza to, że wiedza jawna istnieje jako deklaratywne fakty, do których można dotrzeć jedynie poprzez zastosowanie procesów uwagi.

Nie jest ona łatwo dostępna w spontanicznym użyciu języka, gdzie jest mało okazji do dokładnego planowania. Wiedza jawna to wszystko to, co jest częścią strategii zarządzania wiedzą. Ten rodzaj wiedzy istnieje w formach materialnych, takich jak książki, instrukcje obsługi, FAQ, raporty, bazy danych, filmy how-to i tak dalej. Może to być wszystko, co jest łatwe do zapisania i przekazania, jak udokumentowane informacje, które ułatwiają działanie.

Różnica między wiedzą ukrytą (Tacit Knowledge) a jawną (Explicit Knowledge)

Znaczenie

– Wiedza milcząca to coś, co wiesz, ale raczej trudno to ująć w słowa. Opiera się na Twoich osobistych doświadczeniach, wspomnieniach i przekonaniach. Jest bliska praktycznym umiejętnościom i bardzo trudno jest przekazać tę wiedzę werbalnie. Przeciwnie, wiedza jawna to wiedza ekspresyjna, która może być łatwo wyartykułowana i dostępna, a także może być przekazywana między jednostkami w sposób formalny i systematyczny.

Świadomość

– Wiedza milcząca jest intuicyjna, ponieważ jest osadzona w twoim umyśle i możesz intuicyjnie rozumieć sytuacje i okoliczności, ale nie rozumiesz logiki, która za tym stoi. Jednak trudno jest wyrazić intuicje słowami. Wiedza jawna jest natomiast świadoma, co oznacza, że możesz udostępnić tę wiedzę w postaci danych, specyfikacji, instrukcji obsługi itp.

Dostępność

– Wiedza ukryta lub milcząca to inteligencja zdobyta dzięki osobistym doświadczeniom i może być trudna do podzielenia się z innymi. Nie można jej opisać, ponieważ istnieje w postaci statystycznie ważonych połączeń między węzłami pamięci. Jest aktywna w umyśle, ale nie jest świadomie dostępna w momencie poznania. Wiedza jawna istnieje natomiast jako deklaratywne fakty, które można zidentyfikować, uzyskać do nich dostęp i podzielić się nimi w formie danych.

Przykład

– Nauka nowego języka, jazda samochodem, gra na gitarze, uderzanie młotkiem w gwóźdź, nauka nowego sportu, rozwój nowego talentu i intuicja to niektóre z podstawowych przykładów wiedzy ukrytej. Wręcz przeciwnie, wiedza jawna to coś, co jest już skodyfikowane lub udokumentowane, jak informacje zawarte w podręcznikach i encyklopediach, instrukcjach obsługi, przewodnikach i filmach typu „how-to”, bazach danych itd.

Wiedza ukryta (Tacit Knowledge) a wiedza jawna (Explicit Knowledge)

Podsumowanie

Prawdą jest, że cała wiedza jawna spoczywa na wiedzy milczącej, nie mielibyśmy pojęcia milczącej bez jawnej. Sama idea wiedzy milczącej zależy od wiedzy jawnej. Podczas gdy wiedza milcząca może być posiadana sama przez siebie, wiedza jawna musi polegać na byciu rozumianą milcząco. Można więc powiedzieć, że cała wiedza jest albo milcząca, albo zakorzeniona w wiedzy milczącej. Zrozumienie wzajemnej relacji pomiędzy wiedzą milczącą a wiedzą jawną jest kluczem do zrozumienia procesu tworzenia wiedzy.

Jakie są przykłady wiedzy milczącej?

Nauka chodzenia, biegania, pływania czy jazdy na rowerze to przykłady wiedzy milczącej. Jest to coś, czego nie dostajesz od bycia nauczanym lub przez czytanie książek; jest to coś, czego uczysz się z doświadczeń.

Jakie są 3 główne rodzaje wiedzy?

Trzy główne rodzaje wiedzy to wiedza jawna (wiedza ekspresyjna), wiedza milcząca (informacje intuicyjne) i wiedza ukryta (informacje stosowane).