Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba zapalna jelit (Celiac Disease Foundation), która powoduje wrzody w układzie pokarmowym i wpływa na wewnętrzną wyściółkę okrężnicy (jelita grubego) i odbytnicy. Jest to stan, który rozwija się z czasem (Mayo Clinic). Celiakia jest również chorobą układu pokarmowego, ale jest uważana za zaburzenie autoimmunologiczne, które dotyka głównie jelita cienkiego (Katri Lindfors i in.).

Przyczyny

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są nieznane (Robert C. Langan i in.). Dieta i stres mogą nasilać stan, ale nie są uważane za przyczyny. Większość ludzi nie ma w rodzinie historii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, co wyklucza dziedziczność. Uważa się, że jedną z przyczyn jest nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna na bakterie, w wyniku której układ odpornościowy atakuje komórki przewodu pokarmowego.

Z kolei celiakia jest wywoływana przez spożywanie białka glutenu, które znajduje się w ziarnach takich jak jęczmień, pszenica i żyto. Wrażliwość na gluten prowadzi do tego, że układ odpornościowy atakuje wyściółkę jelita cienkiego i kosmki, które wchłaniają składniki odżywcze (Cleveland Clinic).

Rodzaje i objawy

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest klasyfikowane w zależności od jego lokalizacji. Wyróżnia się cztery typy:

Trzy typy celiakii są klasyfikowane według objawów:

• Klasyczna celiakia objawia się biegunkami pomiędzy zaparciami, wzdęciami, gazami, anemią, ciężką wysypką i owrzodzeniami w jamie ustnej, zapaleniem wątroby, skurczami mięśni i bólami stawów oraz uczuciem mrowienia w nogach. Długoterminowe powikłania zdrowotne obejmują niedożywienie, osteoporozę z powodu problemów z wchłanianiem wapnia i witaminy D, niepłodność, a także rzadko – raka jelita.
• Celiakia nieklasyczna, która według Cleveland Clinic staje się najczęstszą, prezentuje się jedynie z anemią.
• Bezobjawowa celiakia prezentuje się bez żadnych objawów.

Diagnoza

Według Mayo Clinic, biopsja tkanki przy użyciu procedur endoskopowych (kolonoskopia i elastyczna sigmoidoskopia) zapewniają ostateczną diagnozę dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Procedury obrazowania (rentgenowskie, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny) mogą być również stosowane w celu wykluczenia poważnych powikłań, takich jak perforacja okrężnicy i ustalić, gdzie i ile okrężnicy jest w stanie zapalnym. Aby zdiagnozować wrzodziejące zapalenie jelita grubego, należy wykluczyć inne choroby przewodu pokarmowego, w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita drażliwego, infekcje bakteryjne okrężnicy i zapalenie jelita grubego z innych przyczyn, takich jak leki.

W celiakii występują specyficzne markery we krwi, czyli przeciwciała przeciwko glutenowi, które pomagają w diagnozie, a także testy pozwalające na stwierdzenie niedoborów żywieniowych, na przykład niskiego poziomu żelaza. Może być wykonana biopsja jelita cienkiego, aby sprawdzić, czy nie doszło do uszkodzenia kosmków (Katri Lindfors i in.).

Leczenie

Nie jest znane lekarstwo na wrzodziejące zapalenie jelita grubego (Mayo Clinic), i choć zwykle nie jest śmiertelne, jest to poważna choroba, która może powodować zagrażające życiu powikłania, takie jak ciężkie krwawienie i odwodnienie, perforacja okrężnicy, osteoporoza, zapalenie oczu, stawów i skóry oraz zwiększone ryzyko zakrzepów krwi w żyłach i tętnicach. Jest to również ryzyko raka jelita grubego (Robert C. Langan et al.) Oprócz leków przeciwbiegunkowych, leków przeciwbólowych, antybiotyków i środków hamujących układ odpornościowy, w leczeniu zapalenia stosuje się leki przeciwzapalne, takie jak sterydy, a w niektórych przypadkach – operację.

Celiakia rzadko jest śmiertelna, ale ponieważ kosmki, które wchłaniają pożywienie są uszkodzone, cierpiący mogą skończyć z niedożywieniem (Cleveland Clinic). Dieta bezglutenowa poprawia stan niemal natychmiast, ale kosmki potrzebują czasu, aby się zagoić, a odejście od ścisłej diety bezglutenowej może spowodować reaktywację choroby.

Podsumowanie

Zarówno wrzodziejące zapalenie jelita grubego, jak i celiakia są chorobami układu pokarmowego, ale pierwsza z nich jest stanem zapalnym, a druga odpowiedzią autoimmunologiczną na nadwrażliwość na gluten. Obecność krwawej biegunki sugeruje wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ale zdecydowana diagnoza wymaga biopsji tkanki, a leczenie obejmuje leki, a nawet operację. Celiakię można zdiagnozować na podstawie obecności przeciwciał glutenowych we krwi i leczy się ją dietą z ograniczeniem glutenu.